~een analytische
gang door de duistere krochten van de mens~
Door: Emil
Snijer
-2017-
Dit is
een zeer kritische beschouwing, waarin het zeker niet mijn bedoeling is geweest
ons als mensen op een podium te zetten, maar juist te kijken waar het misgaat.
Wat is de voedingsbodem voor ellende? In dit stuk wordt zonder aarzeling of
schroom de donkere kant van onszelf beschreven.
Daarnaast worden er vragen onbeantwoord gelaten, daar ik van mening ben dat
niet alles moet worden voorgekauwd, en ik een groot voorstander ben van zelf nadenken.
Dit stuk is dan ook een visie en vertegenwoordigt geen waarheid, noch maakt het
de claim hierop. Toch ben ik van mening dat de zoektocht en erkenning van
waarheid heel belangrijk zijn, en deze erkent en gerespecteerd zou moeten
worden. Ik durf zo ver te gaan, dat het uitblijven van dit gegeven de reden is
voor alle conflict.
Origineel en gewaagd is wat mij boeit en vermaakt,
en dit probeer ik dan ook zelf te zijn. Excentrieke figuren zoals Osho (Bhagwan
Sre Rajneesh), Richard Feynman, Arthur Schopenhauer, Ivan Wolffers, Friedrich
Nietzsche, Sam Harris, Douglas Murray, Jordan Peterson, Mark Steijn, Sad Gaad,
etc, hebben me veel gefascineerd en opgevrolijkt. In hen vond ik delen van
mijzelf terug. Dit betekent niet dat ieder van hen het voor het grootste deel
met mij eens zal zijn of zou zijn geweest. Dat is niet belangrijk. Voorliefde
en aantrekking hebben soms ondoorgrondelijke redenen, dus het kan in alles
zitten. Maar patronen zien we wel, en laten we die patronen voor zichzelf
spreken...”
"De
mens als superheld "
Het is een bekend verschijnsel dat de geschiedenisboeken
mooier zijn dan de geschiedenis. Dit komt omdat wij graag onszelf ‘goed’ zien.
Verklaringsmodellen zijn altijd zo ingericht dat wat je er ook mee kunt
verklaren, de uitkomst zal en mag nooit zo zijn dat de mens een mislukte aap
is, en grap, een vloek, ziekte of fout. Ik wil niet beweren dat dit wel zo is,
maar typisch is toch wel dat het sowieso dat allemaal niet is. Wat ik bedoel te
zeggen is, voor verklaringsmodellen is het individu in zichzelf volmaakt en
compleet. Een mooi uitgangspunt, en een gezonde. Want, wil je er het beste van
maken dan zul je niet moeten beginnen met je eigen soort te verdommen. We
hebben wel haat, jaloezie en doen erge dingen, maar ook goede dingen. En of
deze elkaar in evenwicht houden maakt niet uit, we bestraffen wel de verkeerde.
Dat was dan een foutje. Of zat het er gewoon in, als onderdeel van wie we zijn,
maar schamen wij ons voor de wandaden, en maken het zo dat wie de minste
weerstand kan bieden tegen zijn eigen mindere kant, deze persoon dan slecht is?
We gaan wijzen, wie is de beste? Wie is de slechtste?
Er wordt een fundamentele fout gemaakt! Gedrag wat niet
getolereerd wordt, is geen dwarsbomerij van de regel, of een kwade ziel. De
gezonde groep is toevallig diezelfde kweekvijver voor iedere bad guy. Daar
ontspringt telkens weer bewijs van uit. Je bent goed totdat je het tegendeel
bewezen hebt. Dan lijkt het alsof er iets is gebeurd wat de aanstoot gaf, en de
afhandeling daarvan, dat probleem-management heeft dan gefaald of zo?
En dan de evolutieleer, in zijn kern zegt het gewoon dat
je als individu alles doet om je voortbestaan te verzekeren, plus je
nakomelingen, jouw genetisch materiaal wat dus een halve kopie is van jezelf.
Dus toch eigenbelang.. In hoeverre zijn onze vrienden dan die personen waar we
graag bij zijn omdat wij hen bewonderen? Misschien puur omdat juist deze mensen
jou niet al te kritisch gezind zijn? Je wordt makkelijk geaccepteerd. Af en toe
geven ze je het gevoel dat je grappig bent, of slim, of wat het ego ook maar
strelen kan. Nee, nee! Het is de behoefte ergens bij te horen, aangezien we
groepsdieren zijn. Er is wel degelijk een hiërarchie. In die gezellige kringen
heb je ongeschreven regels een rangorde. Vandaar ook dat vriendschappen vaak spaak
lopen. Nee niet allemaal, er zijn altijd uitzonderingen. Die waren dan zeker
precies aan elkaar gewaagd, beter gezegd, zij vervulden elkaars tekortkomingen.
Want vermoedelijk zijn gelijk krachtige eigenschappen de bakermat voor strijd.
Dat is het proces van rangverdeling. Het zijn niet personen, maar dan spreken
we van verzamelingen van eigenschappen. Jij als mens, bent zo'n verzameling.
Wat betreft die uitzonderingen, van de zoveel mogelijkheden heb je kans
technisch gezien altijd uitschieters. Maar daar moeten we juist niet naar
kijken! En dat doen we wel. Sterker nog, vele uitschieters zijn onze
voorbeelden. We hunkeren met z'n allen dan tegen een grofweg 99,99%
onmogelijkheid.
En voor wat betreft vriendschappen .., zijn dit niet de momenten waarbij je
sterke en zwakke eigenschappen meedingen in het spel? Dat spel waarbij de
vrouwtjes vanaf de kantlijn toekijken hoe de mannen zich blootgeven en lachen?
Maar achter die lach is het bloedserieus! Er is een stille strijd gaande in een
race tussen de beste genen die tegen elkaar opboksen. Wij als systeem mens, die
verspringen van de ene gedragsmodus naar de andere, ongemerkt, wordt telkens op
zijn kwaliteiten getest. En is de wereld dan geen gigantisch experimenteel lab
waarin dit zich dan ook prachtig voltrekt?
De roze schemerwereld
En dan hebben wij de liefde en Valentijnsdag, onze trouwerijen, relaties, en
godallemachtig wat gaat er hier een hoop mis! Grootste fout hierin is zoals ik
hem graag noem: De roze leugen. Ons verklaringsmodel van liefde en verliefdheid,
de zoektocht naar een partner (de zucht tot seks) is er eentje die werkelijk zo
krom is als een hoepel. Eigenlijk is het gewoon een vorm van wederzijds
parasitisme. Jammer, het zou zoveel pijn en ellende schelen als we ook hier
eerlijk over waren. We hebben namelijk totaal foutieve ideeën hiervan. Maar ja,
de heftigste emotie van de mens is tevens zijn paradepaardje! Tenminste, zoals
wij onszelf graag zien, is op dit terrein geen ruimte voor egoïsme en
lustbejag. Dat botst met ons zelfbeeld.
Dat ‘houden van’ en die zogenaamde garantie dat je gevoelens telkens op
eenzelfde prachtige weergave zich aan je presenteren. Het is een verslaving en
een heftige, en deze ontlokt het slechtste gedrag in ons! Als een relatie, waar
wij veel in hebben geïnvesteerd (moeite) die ons geruststelt en kalmeert ineens
ophoudt, dan ja dan worden we gemeen, vals, ach..., het is te erg om op te
schrijven. Schaamte.. Waar is die beschaafde persoon nu? Liefde is een link
spel waarin mensen enorme risico’s nemen! Twijfel slaat daarom ook niet zelden
toe. Wat zijn we slap en afhankelijk, het is gewoon zielig. Als kinderen,
ontroostbaar huilend. Dit is je ware gezicht. Je hebt voor eventjes geen
behoefte aan je masker, en speelt voor even geen rol meer, want alles waartoe
die rol je heeft geleid is deze pijn...
Liefde kan ook lang goed gaan, en we voelen ons dan heuse
winnaars. Het zit hem in de probleem afhandeling. Op wie richt je je onvrede?
Hoeveel onvrede heb je? Hoe argwanend of wantrouwend ben je? Ben je bang en
jaloers? Gun je het een ander wel of niet? Bah! Bah! En nog eens bah! Het is
niet de schuld van ons, wij slachtoffers van onze hormonen. Het zijn die
verknipte ideeën. Als je alles met een verkeerd model verklaart krijg je
botsingen in de uitkomsten. Een mens kan niet slecht zijn, alleen zijn ideeën.
Het zijn foute ideeën die goede mensen slechte dingen laten doen. Ze worden
doorgegeven, en leiden een eigen leven (Meme-Theory by Richard Dawkins). Ook
wel horizontale transmissie. Deze gaat heel snel! Daarom gevaarlijk.
Wordt het niet eens tijd de mens te heroverwegen?
Herwaardering van waarden en zijn. Een beetje minder perfect, een beetje minder
held, een vleugje imperfectie, en een sausje van onbeholpenheid. Of gewoon een
dier met dierlijke instincten, dat net als de apen, wolven, vogels, dolfijnen
enz doet, maar net even meer kan, meer gereedschappen in zijn kist heeft. Dat
sluit niet uit dat de rest nog net zo en in gelijke mate werkt als bij dat van
de dieren. Partner keuze, ach., wij kleden het anders aan, en weer met andere
dingen maken we er een beetje een spelletje van. We kunnen beter toegeven aan onze
sterke impulsen en driften als zijnde echt en onontkoombaar, in plaats van
onderdeel van onze gecreëerde cultuur en traditie. Het zijn aangeklede dierlijke
driften. Het dier vermomd...
Wetenschappelijk eufemisme
Ethiek veronderstelt in feite dat indien we onszelf ten
doel stellen een goed en rechtvaardig mens te zijn, op zijn best gezegd; het
overbodige kwaad te beperken, wij hiervoor een leer nodig hebben, als een
speciale tak van studie die speciaal hiervoor, (deze dilemma’s) is ingericht om
uit te sluiten dat wij in onze naïviteit van zijn, ongemerkt datgene doen waar
ons innerlijk streven ons toe leidt. M.a.w., zonder die “rem” zouden we
absoluut veel meer en op grotere schaal kwaad en leed veroorzaken dan voor ons
voortbestaan noodzakelijk was. Ten tweede zou die bruutheid in conflict komen
met het plaatje van de superheld. Is de reden van onze ethiek nu gezeteld in
het eerste, of het tweede?
Het maakt niet uit, wat wel uitmaakt is dat we moeten toegeven dat
deugdzaamheid als onderdeel van ons gedrag niet onze sterkste kant is! Want we
hebben tenslotte ethiek nodig. Ik zeg; Ethiek is menselijk vernuft in zijn
meest schijnheilige vorm. Afwegingen maken tussen gradaties in leed. Wat vind
de supermens dat het dier mag doorstaan? “Wij vinden het acceptabel dat...” – bio-industrie- Get my point?
Maar hoe zit het met die superheld? Ja, wij hebben helden
nodig om te bewijzen dat we het zijn. We
loven grote prijzen uit, betalen veel geld en eren hen met grote foto’s en
standbeelden. Zij zijn de vertolkers en bewijzen dat we zo goed zijn. We leven
in een wereld van helden. We dragen ze op handen en identificeren onszelf met
hen om zodoende het innerlijk te overtuigen, dat er heus geen rede is tot
twijfel. Alles komt goed. We blijven streven naar beter, sneller en
efficiënter. Dat laatste gaat ook ten koste aan onze rust en geeft stress.
Voor die donkere kant in ons gedrag is het taboe de redder in nood. Taboe is
alles wat ons als mens belachelijk kan maken, verzwegen.
“Wanneer de schaamte niet langer bij
onze vertoning past,
wordt zij taboe en gaat het wel!”
Ik zeg, hou op met het eren van helden, het is haast een
vorm van religie! En kap met die zucht tot perfectie en efficiëntie, want die
radio DJ lult zo slap en al die reclames daar worden we ook niet vrolijk van.
En die sollicitatiegesprekken, waarbij je met een plastic smile op je gezicht
moet gaan liegen, is ook geen betrouwbare maatstaf. Het is allemaal onderdeel
van die grote leugen. Efficiëntie is ook winst maximalisatie en maximale
beïnvloeding, zeg maar gerust hersenspoeling. En alles en iedereen probeert
hier op de meest gewaagde en brutale manier op in te springen. Via onze
kernwaarden, onze emoties... Er wordt met ons geknoeid, met je denken, en aan
alle kanten wordt er aan je getrokken. Binnen groepen word je geacht bepaalde
waarden te hanteren, (een zelfde mening te zijn toegedaan) om zo een sterke
(maar kunstmatige!) cohesie te vormen. Coalities. Denkbeelden, bepaalde
overtuigingen worden bestraft, moreel als verwerpelijk beschouwd, met als
gevolg dat je wordt buitengesloten. De mens zijn grootste vrees schijnt te zijn
om te worden gedoemd tot paria. Miskent en verzwegen... Hoe ver gaan we,
hoeveel van onze werkelijke eigenheid verruilen we tegen garanties in die groep
te mogen blijven?
Ik zeg; hierin schuilt gevaar, want alle tegenstellingen in waarden,
gedragskenmerken, als individuele eigenschappen die ons uniek maken en
onderling concurreren voor de beste, dat principe wat een egalitaire werking
uitoefent, komt hiermee ten einde. Om nu ergens in een bedrijf bijvoorbeeld
binnen te komen, moet je je aanpassen. Dit aanpassen is niets anders dan
vermommen. Oké, logisch. Op zich niet erg, en eisen stellen is goed zolang het
een zekere kwaliteit wil waarborgen. En zo kun je natuurlijk wel nagaan dat dit
aanpassen en inhouden van datgene wat je eigenlijk als natuurlijk wilt uitdragen,
voor de ene persoon moeilijker is dan de andere naar gelang je eigenschappen in
denken en welke vorm deze ook moge aannemen verschillen van de norm.
Bedrijfscultuur of politieke stroming, tribalisme. Kan me voorstellen dat het
ook voordelen biedt, en dat een groepsgeest een nieuw individu is, die nooit
zou kunnen bestaan in enkelvoud, dus in één persoon. Misschien dat het maken
van al die kleine offers, persoonlijk gewin ten bate van het groepsbelang ook
jouw garantie geeft. En dat is zo! Je salaris.
En al die eendracht in groepen, botsen weer onderling. Internet laat heel de
wereld zien hoe anders anderen denken en zijn.
Vraag me af of het verbindt, of afschuw wekt en haat zaait. Het doet het
allemaal. Wie zich herkent in het een, voelt zich sneller thuis en met meerdere
verbonden. Zolang je in je ‘eigen’ kringen blijft, blijft het rustig. Ik zeg eigen
tussen haakjes, want zoals hierbovn uitgelegd, zal ieder lid van zo’n groep een
stuk(je) eigenheid hebben moeten inleveren. De rem is eraf, het foutencorrectie-mechanisme
werkt niet langer, en we doen dingen die we anders niet zouden doen. En omdat
dit voor ieder individu geldt (want individuen blijven we in de geest, al
dragen we dit niet zichtbaar naar buiten), het blijft onzichtbaar en onderdrukt
zolang we denken dat we de enige zijn, onze mogelijkheid tot uiten. Immmers, er
is geen zichtbare aanleiding toe omdat iedereen denkt dat de groep een optelsom
is van gelijkgestemdheid (het bekende verhaaltje van de naakte keizer).
“Datgene
doen wat juist is, ook al is het in je nadeel”
De wereld wordt fake, nep, pseudo. Meer en meer en meer. Ook cognitieve
dissonantie speelt een rol in het in stand houden van de verkeerde weg. We
rechtvaardigen liever wat we al doen, dan openlijk toe te geven dat we fout
zaten. Zelfbedrog. Moed, alles komt volgens mij neer op moed. Het is een der
meest waardevolle eigenschappen die een mens kan bezitten. De innerlijke
erkenning van wat goed is en wat slecht is, ongeacht je er zelf beter van wordt
of niet. Datgene doen wat juist is, ook al is het in je nadeel. In dit
opzicht stijgt de mens wel degelijk uit
boven zijn natuur. Maar de maatschappij is ingericht op fakers, op acteurs, op
hen die weten hoe zich te gedragen in elke omstandigheid, met een groot inzicht
in hetgeen wat van hen verwacht wordt. Zij die hiervoor en scherpe gevoeligheid
bezitten, en niets geven om eigenheid en waarheid. De westerse maatschappij, de
ontwikkelingswereld, oefent een positieve selectie uit op huichelaars. En wie
zijn gedachte en zijn hart spreekt, krijgt het extra zwaar. Wie zelf nadenkt
ligt onder vuur, dus die keuze wordt meteen bestraft. De selectiedruk van nu is
een gevaarlijke en een verwerpelijke. Omdat we niet zien wie praat en handelt
vanuit moreel opzicht of persoonlijk gewin, en niet zien wie handelt vanuit
zijn groepsbelang en we dus niet weten met wie of wat we te maken hebben. Dat
zou je eerst zorgvuldig moeten uitpluizen.
“De list is hoewel verwerpelijk, effectiever...”
We denken dat het deugdzaam is je te scharen en
voorzichtig te labelen bij een groep die datgene uitdraagt waar je het meest
voor voelt, al was het alleen maar om tegendruk te geven aan die groepen die zo
veel in strijd staan met die van jou. Maar dit is een self fullfilling
prophecy. De vicieuze cirkel. Het enige wat goed is voor de wereld is meer
moedige mensen die als individuen in het leven staan. En zo op wereldschaal,
daar waar mensen elkaar tegenkomen, deze verschillen elkaar ontmoeten. Het zal
grappig zijn, en dan weer de verbazing tarten. Maar de verschillen kunnen nooit
groot zijn,want individuen hebben een rem. Zij leveren geen identiteit in aan
een groepsgeest die zodoende blind een kant op schiet. Die rem die groepen niet
hebben, en verder ontwikkelt en binnen de kortste keren radicale vormen
aanneemt. Misschien is moed wel zeldzaam, en zijn de moedigste al gesneuveld,
op zijn minst flink uitgedund door de listige mensen. Hierin is moed is de os
die de ploeg trekt, en de list de boer. De list is hoewel verwerpelijk,
effectiever. En de natuur werkt niet
volgens morele visie. Daarin tellen geen goed noch kwaad. Daarin telt efficiëntie en ruimte van mogelijkheid. Alleen mensen kunnen dit bedenken, dat
wat goed is en wat niet. Het wordt in allerhande jassen gekleed, vermomd en
vervalst, zodat wat slecht is goed lijkt. Of heel slecht , tot minder slecht.
Daarin zijn we meesters geworden. Die enkeling onder ons die zich hieraan kapot
ergert: Laat je horen!! Het zijn sommige schrijvers, sprekers, de rebellen van
de tijdsgeest. Ze liggen onder vuur, worden geliquideerd en belaagd. Omdat, wie
zichzelf, zijn waarden en idealen heeft verraden voor garanties, voelt woede
bij het zien van moedige mensen. Want zij zijn het die een spiegel voorhouden.
Wat werkt en niet werkt wordt enkel en alleen bepaald door zichtbaar werkend resultaat.
We kijken naar onze voorbeelden, en wat zeggen zij? Ach, wat ze van binnen ook
denken, ook zij zijn zich bewust van de fragiliteit van hun positie, en wat ze
zeggen is daarom niet betrouwbaar en dus irrelevant.
Het enige wat je kunt doen, is je afwenden van de massa, de beïnvloeding. Om
een origineel en onbevangen geest te worden, zou je geen tv moeten kijken, en
geen krant moeten lezen. De zaken worden altijd kortzichtig beschreven door een
gekleurde lens die niet de jouwe is. Kijk om je heen, en trek je conclusie,
debatteer en lees veel boeken. Vergelijk de zaken op verschillende niveaus met
elkaar. Want ondertussen groeien we weg van wie we zijn en wat we werkelijk denken
en vinden. Om geaccepteerd te worden in het massa-apparaat die jouw garanties
kan bieden op bestaanszekerheid, moeten we acteren, liegen, en veel van onze
gedachten negeren. En zo kruipt de fake over de wereld, als een grote slang die
zich voedt aan alle huichelarij. Ik denk even aan Japan, volgens mij is de
contradictie tussen innerlijk en uiterlijk nergens ter wereld zo gigantisch.
De leugen is daar zo opgeblazen dat het de spot drijft met zichzelf. Het land
met het hoogste aantal zelfmoorden.
Het is allemaal onderdeel van het verknipte zelfbeeld, de
held en het heldenplaatje.
~